Nam Cao, nơi hội tụ nhiều nét văn hóa riêng mang đậm bản sắc dân tộc. Trải qua những thăng trầm của lịch sử, các thế hệ người dân xã Nam Cao đã vượt qua muôn vàn khó khăn, thử thách từng bước đi lên cùng với nhân dân các xã trong huyện xây dựng huyện Bảo Lâm.
Nam Cao, nơi hội tụ nhiều nét văn hóa riêng mang đậm bản sắc dân tộc.
Trải qua những thăng trầm của lịch sử, các thế hệ người dân xã Nam Cao đã vượt
qua muôn vàn khó khăn, thử thách từng bước đi lên cùng với nhân dân các xã
trong huyện xây dựng huyện Bảo Lâm là đơn vị Anh hùng thời kỳ đổi mới.
Cũng như các địa phương khác của huyện
Bảo Lâm và tỉnh Cao Bằng, nhân dân các dân tộc Nam Cao luôn tự hào về truyền
thống văn hoá và truyền thống đấu tranh cách mạng kiên cường, bất khuất của
nhân dân các dân tộc Bảo Lâm nói chung, trong đó có nhân dân các dân tộc Nam
Cao. Những truyền thống đó là:
- Truyền thống cần cù và sáng tạo trong lao động sản xuất. Trải
qua biết bao biến thiên và thăng trầm của hàng ngàn năm lịch sử, với điều kiện
tự nhiên không thuận lợi, thường xuyên bị thiên tai, lũ quét,... nhiều thế
hệ đồng bào các dân tộc Nam Cao đã cùng với đồng bào các dân tộc Bảo Lâm và Cao
Bằng biết thuận theo tự nhiên, biết cải tạo, khắc phục thiên nhiên; cùng nhau
cố kết thành cộng đồng để tìm ra nhiều cách “chống trời”, với quan niệm “biết
sự trời mười đời không đói”... Chính trong khó khăn, gian khổ của quá trình
sống và lao động; với ý chí, tinh thần mạnh mẽ, mà hun đúc nên đức tính cần cù,
sáng tạo của con người Nam Cao. Cần cù và sáng tạo trở thành một trong những
giá trị văn hóa tinh thần, là lẽ sống, cội nguồn của những triết lý nhân sinh
con người Cao Bằng, Bảo Lâm nói chung và con người Nam Cao nói riêng. Truyền
thống ấy trong lao động biểu hiện rất đa dạng, phong phú và rõ nét.
-
Về văn hóa: Xã Nam Cao là nơi
sinh sống của 8 dân tộc: Tày, Nùng, Mông, Sán chỉ, Dao, Xuồng, Thái, Kinh. Mỗi dân tộc có bản sắc văn hoá độc đáo, tạo nên sự
phong phú và đa dạng về văn hóa.
Cũng như các địa phương khác ở Bảo Lâm,
chợ phiên ở Nam Cao cũng là một nét văn hóa độc đáo ở vùng đất này. Mặc dù là
tự phát nhưng chợ xã Nam Cao cũng thu hút được một số bà con và thương lãi giao
thương hàng hóa, phục vụ hoạt động mua bán, trao đổi hàng hoá của nhân dân các
xã: Nam Quang, Thạch Lâm, Lý Bôn và một số xã lân cận của huyện Mèo Vạc, tỉnh Hà Giang xã Niêm Sơn. Cứ 5 ngày họp
một phiên theo âm lịch. Phiên chợ vùng cao không chỉ là nơi buôn bán các mặt
hàng nông sản, vải vóc và các vật dụng thiết yếu cho sinh hoạt, mà còn là ngày
hội giao lưu văn hoá, giao lưu tình cảm giữa các dân tộc....
Văn nghệ dân gian của đồng bào các dân tộc
xã Nam Cao cũng rất phong phú. Đó là kho tàng truyện kể (truyền thuyết thần
thoại, cổ tích, truyện cười), như: Truyện cổ Tày - Nùng, truyện cổ Dao, Mông.
Thể loại văn vần dân gian cũng rất phong phú và đặc sắc, với những câu tục ngữ,
bài hát ru, đồng dao, câu đố. Các dân tộc ở Nam Cao đều có những lời ca, tiếng
hát tràn đầy âm điệu thiết tha, phong phú, trữ tình. Dân tộc Tày, Nùng có chung
làn điệu hát lượn, hát then, hoặc phong slư, nàng ới. Nghệ thuật hát then của
người Tày, Nùng rất độc đáo, dịu êm, trở thành một nhu cầu quan trọng trong đời
sống văn hóa của đồng bào các dân tộc Tày - Nùng. Dân tộc Mông, Dao, Sán Chỉ
hát giao duyên ca ngợi phong cảnh làng quê hoặc hát đón vụ mùa bội thu, chúc
năm mới làm ăn phát đạt, mọi người, mọi nhà đều có sức khoẻ...
Chính trong cuộc sống lao động
sản xuất, người dân ở Nam Cao đã sáng tạo ra nhiều loại hình văn hóa - thể thao
như tung còn, đánh quay (trong các dân tộc Mông, Dao, Tày, Nùng), đánh yến, đua
ngựa, trò chơi lày cỏ (chủ yếu dân tộc Tày, Nùng)...
Trong đời sống tín ngưỡng của
nhân dân các dân tộc ở Nam Cao, nổi bật là tục thờ cúng tổ tiên và
thổ thần. Tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên bắt nguồn từ quan niệm của người dân địa
phương về hồn phách. Bàn thờ của các gia đình người Tày, người Nùng, người Dao
đặt ở gian giữa nhà. Tùy theo từng nhà, nhà nào thờ bao nhiêu họ thì đặt bấy
nhiêu bát hương.
- Truyền thống yêu nước: Từ
thực tiễn cuộc đấu tranh dựng nước và giữ nước, bảo vệ quê hương, đặc biệt là
đấu tranh cách mạng dưới sự lãnh đạo của Đảng đã hun đúc nên truyền thống yêu
nước của nhân dân các dân tộc Nam Cao. Truyền thống này tiếp tục được phát huy
và là động lực to lớn trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc hiện nay.